De impact van chronische stress: een onzichtbare vijand
Stress. We kennen het allemaal. Het ontstaat wanneer je het gevoel hebt dat er meer van je gevraagd wordt dan je aankan. Maar wat als die stress nooit meer weggaat? Wat als stress niet meer alleen een tijdelijke uitdaging is, maar een constante aanwezigheid in je leven? Dat is de realiteit van chronische stress, en de impact ervan is enorm. Niet gewoon groot, maar ENORM. Ik heb hier zelf ook veel aandacht aan besteed in de afgelopen jaren. En hoewel er steeds meer aandacht voor komt in de gezondheidszorg, wordt de ware impact ervan nog altijd onderschat.
Stress is gezond... totdat het dat niet meer is
Stress is niet per definitie slecht. Sterker nog, het is een natuurlijk mechanisme dat ons al sinds de oertijd helpt overleven. In een gevaarlijke situatie, zoals een ontmoeting met een wild dier, zorgt stress ervoor dat je lichaam zich klaarmaakt om te vechten of te vluchten. Dit mechanisme, aangestuurd door het autonome zenuwstelsel, brengt je lichaam in een staat van paraatheid: je hartslag versnelt, je ademhaling wordt sneller, en er komt een golf van adrenaline vrij. Dit noemen we de 'fight-or-flight' reactie, een soort intern gaspedaal dat ons in staat stelt om snel te handelen.
Maar waar onze voorouders stress eerder ervoeren bij levensbedreigende situaties, ervaren wij het tegenwoordig door dagelijkse prikkels. Of het nu gaat om werkdruk, sociale verplichtingen of de constante informatiestroom via onze smartphones, ons lichaam blijft voortdurend in een staat van verhoogde paraatheid. Het probleem? We hebben geen rem meer om echt te ontspannen. Onze moderne levensstijl houdt ons continu 'aan', en dit leidt tot een verstoring van de balans tussen de systemen die stress reguleren. Het resultaat? Chronische stress.
Ik heb zelf in mijn zoektocht naar meer eigen regie op mijn gezondheid ervaren van stress (bewust en onbewust) enorm samenhangt met mijn klachten van (chronische) aandoening. Hierbij kun je denken aan grotere stressoren als het wisselen van baan, examens maken, onregelmatige diensten draaien of een presentatie geven, maar ik kwam er later ook achter dat de kleinere stressoren (volle agenda’s, te snel ‘ja’ zeggen op afspraken, altijd voor andere klaar staan) even belangrijk waren om aandacht aan te besteden.
Bron: Nature Medicine 2019
Er zijn verschillende oorzaken van laaggradige systemische chronische ontsteking (SCI) en de gevolgen daarvan. In het linker tandwiel van de illustratie zie je de oorzaken weergegeven. In het rechtertandwiel zie je de gevolgen van SCI (met de klok mee) het metabool syndroom, diabetes type 2, niet-alcoholische leververvetting (NAFLD), hart- en vaatziekten, kanker, depressie, auto-immuunziekten, neurodegeneratieve ziekten, sarcopenie, osteoporose en immunosenescentie (en nog velen meer).
Het ongezonde elastiekje: chronische stress als sluipmoordenaar
Stel je voor dat je een elastiekje steeds verder uitrekt. Op een gegeven moment staat het zo strak dat er maar een klein duwtje nodig is om het te laten knappen. Dit is precies wat er gebeurt bij chronische stress. Als je lichaam langdurig onder spanning staat, zonder kans om te herstellen, beginnen de gevolgen zich op te stapelen.
Chronische stress is de oorzaak van veel welvaartsziekten. Het kan leiden tot laaggradige ontstekingen in het lichaam – ontstekingen die niet acuut zijn, maar wel voortdurend aanwezig. Deze ontstekingen kunnen op de lange termijn bijdragen aan het ontstaan van ziekten zoals diabetes, hart- en vaatziekten en het metabool syndroom (vergrote buikomvang, hoge bloeddruk, verhoogd cholesterolgehalte, overgewicht, hoge bloedsuikerspiegel). Het zijn sluipmoordenaars die langzaam maar zeker hun tol eisen op je gezondheid.
Ook bij huidaandoeningen en andere klachten speelt chronische stress een grote rol. Veel mensen merken dat hun symptomen verergeren wanneer ze langdurig onder druk staan. Dit is geen toeval. Chronische stress en de bijbehorende ontstekingen hebben invloed op vrijwel elke klacht, symptoom of ziekte.
Wat kun je doen tegen chronische stress?
De vraag is niet of we iets moeten doen aan chronische stress, maar wat we eraan kunnen doen. Het antwoord ligt in ANTI-ONTSTEKEN: het aanpakken van de oorzaken van deze laaggradige ontstekingen. Denk hierbij aan het verbeteren van je voeding, voldoende beweging, stressmanagement en voldoende slaap. Door deze factoren te optimaliseren, geef je je lichaam de kans om te herstellen en de schadelijke effecten van chronische stress te verminderen. Kan ik iets aan de stressoren doen? Zo ja, onderneem actie of plan het in. Kun je er op dit moment niet veel aan doen? Leer dan om er beter mee om te gaan! Stel jezelf de vraag: wat is er nodig om mijn elastiekje van zijn spanning af te krijgen?
Uit persoonlijke ervaring kan ik zeggen dat het werkt. Door mijn eigen stresspatroon in kaart te brengen en actief aan de slag te gaan met mijn leefstijl, merkte ik dat mijn klachten afnamen. Mijn lichaam kwam tot rust, en ik kreeg weer grip op mijn gezondheid en leven.
Conclusie: chronische stress is een onzichtbare vijand
Chronische stress is een onzichtbare vijand die sluipenderwijs je gezondheid ondermijnt. Het beïnvloedt niet alleen je mentale welzijn, maar ook je fysieke gezondheid. Van laaggradige ontstekingen tot welvaartsziekten, de impact is enorm. Maar het goede nieuws is dat je er iets aan kunt doen. Door bewuste keuzes te maken in je leefstijl, kun je de schade van chronische stress beperken en je gezondheid verbeteren.
De sleutel is bewustwording EN actie. Wacht niet tot het elastiekje knapt, maar ontspan op tijd en geef je lichaam de kans om te herstellen. Je gezondheid is het waard!!
Wil je chronische stress beter de baas worden? Hierover leer en vertel ik je meer in mijn e-book EHBO! Check het uit via onderstaande link.
Veel liefs,
